Zuid-Holland II
Van Gouda naar Gorinchem
Hekendorp
De paal staat in Haastrecht aan de Steinsedijk, bij Nr 65. Het is een paal die het wapen van Hekendorp draagt. In de Wikipedia staat deze paal vermeld als een banpaal van Gouda, wat gezien het wapen, niet erg waarschijnlijk is.
Zuid-Holland - Utrecht
Een hele merkwaardige paal, die precies op grens tussen de provincies Zuid-Holland en Utrecht staat, maar verder niet de kenmerken van een grenspaal heeft. Wel is zichtbaar dat er een bord gezeten heeft op de paal. Als we die tekst kenden, was de functie van de paal wel duidelijker verwacht ik. Als iemand een oude foto heeft van de paal waarop de tekst nog leesbaar is, dan houd ik mij van harte aanbevolen.
Rijnsaterwoude
Een echte houten grenspaal. Voor zover ik weet de enige in Nederland die steeds weer opnieuw is vernieuwd, tot op heden. Andere houten palen zijn recent neergezet, bijvoorbeeld rond Oirschot, maar die hebben geen continuïteit gekend. Op de paal staat aan één kant: Rijnzaterwoude en aan de aanliggende kant: Woubrugge. De paal, die ondertussen (2013) weer aan vervanging toe is, staat een tiental meters te noordelijk. Wellicht dat de nieuwe paal op de goede plaats wordt gezet.
Uit de DE JACOBSLADDER, van maart 1984 (uitgave van de Historische Vereniging "Otto Cornelis van Hemessen” ) blijkt dat op 10 februari van dat jaar de paal die de grens tussen de gemeenten Woubrugge en Rijnsaterwoude aangeeft is herplaatst. De oude grenspaal was in zo'n slechte staat dat restauratie niet meer mogelijk was. Vandaar dat de Rijnsaterwoudse molenmaker Verhey een nieuwe maakte uit een balk van een wipmolen onder Reeuwijk. Leden van Oud Leimuiden en Rijnsaterwoude belastten zich met het schilderwerk. De nieuwe grenspaal moet voor de toekomst nog weer eens stevig benadrukken dat Woubrugge en Rijnsaterwoude zelfstandige gemeenten wensen te blijven. Na moeilijkheden tussen de gemeenten werd in 1848 de grenspaal geplaatst.
Uit de DE JACOBSLADDER, van maart 1984 (uitgave van de Historische Vereniging "Otto Cornelis van Hemessen” ) blijkt dat op 10 februari van dat jaar de paal die de grens tussen de gemeenten Woubrugge en Rijnsaterwoude aangeeft is herplaatst. De oude grenspaal was in zo'n slechte staat dat restauratie niet meer mogelijk was. Vandaar dat de Rijnsaterwoudse molenmaker Verhey een nieuwe maakte uit een balk van een wipmolen onder Reeuwijk. Leden van Oud Leimuiden en Rijnsaterwoude belastten zich met het schilderwerk. De nieuwe grenspaal moet voor de toekomst nog weer eens stevig benadrukken dat Woubrugge en Rijnsaterwoude zelfstandige gemeenten wensen te blijven. Na moeilijkheden tussen de gemeenten werd in 1848 de grenspaal geplaatst.
Capelle aan den IJssel
Bleiswijk en Bergschenhoek
De cartouches op deze palen tonen aan de ene kant het wapen van Hillegersberg en Rotteban en aan de andere kant het wapen van Bleysweyck.
De dame op het wapen van Hillergersberg is de reuzin Hillegonda. Zij is niet aan het zaaien, maar draag zand in haar schort. Volgens de sage verlaat Hillegonda toen ze volwassen was geworden, het ouderlijk huis in de duinen. Als aandenken neemt zij een schort met zand mee. In het veen bij Rotterdam scheurt haar schort en op de berg zand die daardoor ontstaat werd later het plaatsje Hillegersberg gebouwd.
Eén paal staat voor het pand van het Historisch Mueum Bleiswijk en is in beheer bij de Oudheidkundige Vereniging aldaar (vanaf januari 2013). Een bordje bij deze paal meldt dat de paal ooit op de Rottedijk stond.
Veergrens Gorinchem
Dit paaltje staat bij Dalem, de noord oost oever. Naast de paal van de visserijgrens, elders op deze pagina.
Een betonnen paal, met een geschilderde, nu onleesbare tekst, waarvan ik aanneem dat het de zuidelijke paal van de oostelijke veergrens is. Al vanaf 1407 is het veerrecht bij Gorinchem zodanig winstgevend dat het verpacht kan worden. In 1851 wordt het stuk Merwede afgepaald waartussen de rechten gelden. Geen enkele paal is nog origineel.
Een op diverse plaatsen gerepareerde paal. Er is nog te lezen op de paal: "GORINCHEMSCH" en "1885". Het woord daartussen is onleesbaar door een herstelde breuk, maar ik stel me zo voor dat er VEER heeft gestaan.
Een betonnen paal, met een geschilderde, nu onleesbare tekst, waarvan ik aanneem dat het de zuidelijke paal van de oostelijke veergrens is. Al vanaf 1407 is het veerrecht bij Gorinchem zodanig winstgevend dat het verpacht kan worden. In 1851 wordt het stuk Merwede afgepaald waartussen de rechten gelden. Geen enkele paal is nog origineel.
Een op diverse plaatsen gerepareerde paal. Er is nog te lezen op de paal: "GORINCHEMSCH" en "1885". Het woord daartussen is onleesbaar door een herstelde breuk, maar ik stel me zo voor dat er VEER heeft gestaan.
Er is ook nog een vierde paal (geweest?), bij Schelluinen, maar die heb ik niet gevonden.
Schelluinen-Alblasserwaard
Een keurige nieuwe grenspaal op de plaats van de oude. De gebeitelde tekst is identiek, maar het wapen is veranderd, het was alleen een leeuw op de originele paal. Ook stond er nog Alblasserwaard op een banier onder het wapen. Meer over dit wapen op de site: "Heraldry of the World".
De oude paal heb ik gevonden na enige naspeuringen. Hij staat in het centrum van Gorinchem, Molenstraat 32. Voor het oude kantoor van het Hoogheemraadschap.
De oude paal heb ik gevonden na enige naspeuringen. Hij staat in het centrum van Gorinchem, Molenstraat 32. Voor het oude kantoor van het Hoogheemraadschap.
Haastrecht en Gouda
Deze paal, zonder verdere inscriptie, vinden we aan de Hoogstraat in Haastrecht, bij de boerderij op nr 127.
Volgens Brouwer (Grenspalen in Nederland), is eenzelfde paal te vinden in de tuin van het gemeentemuseum in Gouda. Dat klopt, maar de paal is nu (2012) in opslag, na jaren te hebben dienst gedaan als voetstuk voor een lantaarn. Laten we hopen dat de paal weer een plaats krijgt ergens op een mooie lokatie. Er zijn echter geen plannen.
Gorinchem
Nieuwpoort
Links en rechts van de Hervormde Kerk vinden we deze twee palen. In het boekje van Brouwer worden deze palen grenspalen genoemd, maar qua uiterlijk zijn het stoeppalen. Of ze ooit een grensfunctie hebben vervuld is mij niet bekend. Er is een wapenschildje op de paal gebeiteld; waarschijnlijk voor een geschilderd wapen, nu is het schildje zonder enig relief.
Hardinxveld-Giessendam
Een mooi voorbeeld van een éénzijdige grenspaal of limietpaal vinden we aan de Peulenstraat in het centrum van Hardinxveld, bij de brug over de Karnemelksloot. De tekst op het bijgaande informatie bordje luidt:
"deze paal markeert de grens tussen de voorheen zelfstandige gemeenten hardinxveld en giessendam. deze paal werd omstreeks 1780 geplaatst door de heer van hardinxveld. adriaan pompeus van leyden (1736-1787). zijn wapen is op de paal afgebeeld boven dat van de gemeente hardinxveld."
Giessenlanden
De inscriptie luidt: SLINGEL EN PEURSUM. De paal is in 2007 herplaatst op het kruispunt van de Smoutjesweg en en N216.Waar de paal vroeger precies gestaan heeft is nog onduidelijk. De namen op de paal geven wel een indicatie waar de vroegere standplaats van de grenspaal was, maar helemaal met zekerheid kon dit niet vastgesteld door de Geschiedkundige Vereniging Giessenburg en Schelluinen.
Wellicht stond de paal vroeger aan het oosteinde van Slingeland, waar we ook nu nog de Paalweg vinden (die aangelegd is over de Paalkamp).
Wellicht stond de paal vroeger aan het oosteinde van Slingeland, waar we ook nu nog de Paalweg vinden (die aangelegd is over de Paalkamp).
Abonneren op:
Posts (Atom)